Μία από τις πιο έντονες αναμνήσεις των παιδικών μου χρόνων είναι η ζωή της ημέρας «των Φώτων». Εικόνες και φωνές της αγαπημένης μου μικρής πατρίδας, της Αρετσούς, μεταμορφώνονται σε ένα παλίμψηστο ζωηρής μνήμης. Πρωινές προσταγές «δεν πίνουμε ούτε νερό πριν πάρουμε τον αγιασμό», καινούργια ρούχα αγορασμένα μόνο γι αυτήν την ημέρα, η λειτουργία στον Άγιο Νικόλαο, το «εν Ιορδάνη βαπτιζομένου σου Κύριε», το στρατιωτικό άγημα και η μπάντα, τα αγόρια που συναγωνίζονταν στα παγωμένα νερά της Καλαμαριάς , οι «σκάλες», η δική μας, του Κουριού και της Κρήνης, επισκέπτες από όλη την Θεσσαλονίκη κρεμασμένοι στα πρανή να απολαύσουν το θέαμα, ανοιχτές αυλές και τραπέζια στρωμένα με θαλασσινά, τα εξοχικά κέντρα γεμάτα, ο Σταυρός που περνούσε από όλα τα σπίτια με τον ασημένιο δίσκο, μα πάνω απ όλα ένας μεγάλος στόλος από βάρκες σημαιοστολισμένες και καΐκια που, με τις φωνακλάδικες μπουρούδες τους, μεταμόρφωναν τον Θερμαϊκό σε μια θάλασσα ζωής και χαράς. Το έθιμο μεταφέρθηκε από την παλιά Αρετσού της Μικράς Ασίας που είναι απλωμένη στον Αστακηνό κόλπο της Προποντίδας, κοντά στα Πριγκηπόννησα και αντίκρυ από την Κωνσταντινούπολη και διατηρείται αναλλοίωτο μέχρι σήμερα. Δεν ήταν μόνον οι αρετσιανοί που μετέφεραν τις γιορτές τους στους νέους συνοικισμούς, αλλά ίσως είναι οι μόνοι-άλλωστε οι περισσότεροι θαλασσινοί- που όρισαν την ημέρα αυτή ως την αγιότερη του χρόνου για την δική τους Κοινότητα. 

Κοιτάζω σήμερα τον Θερμαϊκό και υπολογίζω χρόνους και έργα γενεών. 

Η εγκατάσταση σε μια περιοχή γεμάτη λάσπες ξεκίνησε το 1924-25 από ξεριζωμένους πρόσφυγες του 22. Με πρωτοβουλία τοπικής επιτροπής, το 1926 είχαν ήδη θεμελιωθεί το σχολείο και η εκκλησία στην Αρετσού, ενώ η «Ακρόπολις», ο «Βόσπορος», τα «Πεύκα», ο «Παράδεισος», ο «Χαμόδρακας» εξελίχθηκαν γρήγορα σε ελκυστικά κέντρα εστίασης για ολόκληρη την Θεσσαλονίκη. 

Η θαλάσσια συγκοινωνία στον Θερμαϊκό ξεκίνησε από τις αρχές του 20ου αιώνα και τα μοτοράκια «Άρης», «Αετός» και αργότερα τα καΐκια «Θράκη», «Χελιδόνα», «Αγία Βαρβάρα», «Ποσειδών», ήταν τα μεταφορικά μέσα που ένωναν την ακτή του Μπαξέ με τον Λευκό Πύργο, κάποιες εποχές με ενδιάμεση στάση στην Αρετσού. Έδεναν στους ξύλινους ντόκους που κατασκεύασαν γρήγορα οι πρόσφυγες, χωρίς επιδοτήσεις και ΕΣΠΑ. 

Ο αλιευτικός στόλος από την Μηχανιώνα μέχρι την Κρήνη αποτέλεσε μια ισχυρή οικονομική δραστηριότητα που έθρεψε γενιές προσφύγων της ανατολικής ακτής της Θεσσαλονίκης. 

Κοιτάζω σήμερα τον Θερμαϊκό και υπολογίζω.. τότε και τώρα. Δεκαετίες λόγων, χαμένες ευκαιρίες επιδοτήσεων, συνθήματα κενά να «γυρίσει η πόλη το πρόσωπό της στη θάλασσα» και επαναλαμβανόμενες εξαγγελίες για «θαλάσσια συγκοινωνία». 

Και οι εκλογικές μέρες πλησιάζουν. 

Καλή μας φώτιση!! 

ΑΡΙΣΤΟΝ ΜΕΝ ΥΔΩΡ 

«Ἄριστον μὲν ὕδωρ, ὁ δέ χρυσὸς αἰθόμενον πῦρ 

ἅτε διαπρέπει νυκτὶ μεγάνορος ἔξοχα πλούτου» (Πίνδαρος 5ος αι.) 

Από την αρχαιότητα, οι περισσότεροι οικισμοί ( και πολιτισμοί) αναπτύχθηκαν κατά μήκος μεγάλων ποταμών, όπου το νερό, η πηγή της ζωής, ήταν εύκολα προσβάσιμο. Σήμερα, οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι ξηρασίας και ερημοποίησης, ιδιαιτέρως στην Μεσόγειο, είναι παρόντες. Σύγχρονες θεωρίες και προφητείες αναφέρονται στους πολέμους του μέλλοντος που θα γίνουν για τα νερά. 

Ο αγιασμός των υδάτων, κάθε χρόνο, προσφέρει, πέραν των άλλων, συμβολισμούς για την αξία τους. 

(Η φωτογραφία είναι από Πύργο στο Μαγδεμβούργο, κοντά στις όχθες του Έλβα, στην Γερμανία, που χρονολογείται από το 1431.) 

Ο ΜΥΘΟΣ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΙΑΣ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑΣ 

Είκοσι χρόνια τώρα, ένας από τους αστικούς μας μύθους , αναφέρεται στην θαλάσσια συγκοινωνία. Ως συμπληρωματικό μέσο μεταφοράς μπορεί να εξυπηρετήσει πολλούς οικισμούς από την Αγία Τριάδα μέχρι το λιμάνι και ίσως και δυτικότερα. Ακούγεται ελκυστική καθώς αξίζει, σε κάθε περίπτωση, την Θεσσαλονίκη να την χαίρεσαι από τη θάλασσα. Μελέτες ξεκίνησαν από την εποχή της Πολιτιστικής, διεθνείς διαγωνισμοί ανέδειξαν αρχιτεκτονικά σύνολα υψηλής αισθητικής ( και κόστους) για τους σταθμούς επιβίβασης, ο Οργανισμός Ρυθμιστικού προκήρυσσε διαγωνισμούς, αλλά το έργο ουδέποτε υλοποιήθηκε. Καραβάκι κάνει σήμερα την βασική γραμμή καθημερινά, οι δήμαρχοι της περιοχής συνασπίζονται για άλλη μία φορά προκειμένου να ολοκληρωθεί ένα έργο ολοκληρωμένης συγκοινωνιακής απόδοσης και ο χρόνος περνά. Η μήπως δεν περνά; Πολλές πόλεις της Ευρώπης έχουν θαλάσσια συγκοινωνία, αλλά βλέπετε εκεί τα έργα γίνονται απλά, γρήγορα, έγκαιρα, χωρίς βαριές εξαγγελίες, με ευέλικτα σκάφη, με απλές κατασκευές στα κρηπιδώματα. Μόνο εδώ όλα γίνονται δύσκολα. Και όχι γιατί μας λείπουν τα χρήματα. 

ΠΛΩΤΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΓΙΑ ΠΟΙΟΝ; 

Και βέβαια ένας άλλος μύθος, που έχει ήδη αναφερθεί και σε παλαιότερο σημείωμα, είναι αυτός των μαρινών, ή άλλως, των καταφυγίων τουριστικών σκαφών. Παντού. Στο λιμάνι, στο Μακεδονία Παλλάς, στο Ποσειδώνιο, στην Αρετσού, στην Πυλαία. Οι υποσχέσεις είναι δωρεάν. 

Εν τω μεταξύ, η μαρίνα της Αρετσούς, η μόνη που λειτουργεί, παρακμάζει και δίπλα της κείτονται πλωτές κατασκευές των τελευταίων ετών, άγνωστης σκοπιμότητας, από όσο γνωρίζω τοποθετημένες χωρίς τις απαιτούμενες άδειες. Αναρωτιέμαι εδώ και αρκετά χρόνια, ποιος και γιατί τις επέλεξε ως έργο, επιχορηγούμενο αδρά από κοινοτικούς πόρους της Περιφέρειας και βέβαια πόσο στοίχισαν. Γιατί στην πόλη αυτή κάποια έργα (βλέπε θαλάσσια συγκοινωνία) δεν προχωρούν και κάποια άλλα τρέχουν;; 

You May Also Like

ΟΙ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ ΤΗΣ ΜΑΡΙΝΑΣ ΤΗΣ ΑΡΕΤΣΟΥΣ (ιστορικόν ανάγνωσμα σε… συνέχειες)

Στις 28 του περασμένου Ιανουαρίου, το ΤΑΙΠΕΔ δημοσίευσε «Πρόσκληση υποβολής Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος για την παραχώρηση του δικαιώματος χρήσης, λειτουργίας και εκμετάλλευσης της μαρίνας Καλαμαριάς (Αρετσού)», προσθέτοντας άλλο ένα κεφάλαιο στην ταλαιπωρία ενός από τα ωραιότερα παράκτια τμήματα της χώρας. Ο χώρος δεν μου επιτρέπει να ιστορήσω τις περιπέτειες της θάλασσας που, πολλοί από μας, γεννηθήκαμε, μεγαλώσαμε, αγαπήσαμε. Και πριν από μας, οι πρόγονοί μας, που σε συνθήκες προσφυγιάς, φρόντισαν, από την πρώτη δεκαετία της εγκατάστασης, να αξιοποιήσουν, με μοναδική ισορροπία δενδροφύτευσης, σημείων ελλιμενισμού, αλιευτικής και «τουριστικής» δραστηριότητας. Προσπερνώντας δεκαετίες ωραίων εποχών των «εξοχικών κέντρων της Θεσσαλονίκης», της γαστρονομικής και μουσικής παράδοσης της Πλαστήρα, αναμνήσεων από τον πυρήνα της ψυχής μας που δεν θα ξεχάσει ποτέ την εξέλιξη της προσφυγογειτονιάς σε θέρετρο αναφοράς, φθάνω στις τελευταίες δεκαετίες της μεταπολίτευσης, που οι απαλλοτριωμένες εκτάσεις (επί χούντας) αποδόθηκαν στους απογόνους του δημοσίου. Από το Υπουργείο Τουρισμού στον ΕΟΤ, από τον ΕΟΤ στα ΕΤΑ, από τα ΕΤΑ στο ΤΑΙΠΕΔ , στο Υπερταμείο και τέλος δεν έχει η ταλαιπωρία. (Μπορεί και κάποιον να ξεχνώ αλλά, τι σημασία έχει;) 

Ακυρώνοντας κάθε έννοια Δικαίου, σκοπού απαλλοτρίωσης και τοπικής-εθνικής ανάπτυξης, η μαρίνα της Αρετσούς, έμεινε με τις παρηκμασμένες, αφρόντιστες λιμενικές εγκαταστάσεις που έγιναν πενήντα ετών. Με υποτυπώδη έκταση περιπάτου που ξέμεινε από την εγκατάλειψη (αλλά λειτουργεί ως μοναδικός χώρος άθλησης για κατοίκους και πέραν της γειτονιάς μας) και με κατά καιρούς αφυπνίσεις των «ιδιοκτητών» της, που, πάντα σε συνθήκες μυστικότητας προθέσεων, με προσχηματικές διαδικασίες διαλόγου με τον Δήμο Καλαμαριάς, προχωρούσαν σε σχέδια, που συναντούσαν την τοπική αντίδραση και στη συνέχεια αποσύρονταν. Η μαρίνα μεταβιβάζονταν σε διάδοχα σχήματα και στο ενδιάμεσο διάστημα κανείς δεν έθετε ζητήματα σοβαρής αναβάθμισης και κυρίως, λογικής σύνδεσής της με τα υπόλοιπα τμήματα του θαλασσίου μετώπου, που παραμένουν το ίδιο ντροπιαστικά βρώμικα, αναξιοποίητα, ασυνάρτητα ερείπια μιας παράλογης, αδιανόητης, εξοργιστικής (μη) διαχείρισης. Η «Παναγία» με λαμαρίνες, άγνωστου υγειονομικού κινδύνου, το ίδιο και τα σημεία της παρακείμενης βίλας που κατέρρευσε, τα υπολείμματα της Μαρίδας και του Μπάτη της νεότητάς μας, το Κυβερνείο που το Υπουργείο Μακεδονίας Θράκης δεν μας αποκαλύπτει τι σχεδιάζει για το μέλλον του. Στο ίδιο κάδρο βρίσκεται η πλαζ, οι εγκαταλειμμένοι περίπατοι στα πρανή, που ο αείμνηστος Θρασύβουλος Λαζαρίδης, πριν δεκαετίες, δημιούργησε, οι ναυταθλητικές εγκαταστάσεις, το στρατόπεδο Κόδρα, που ζει τη δική του ταλαιπωρία, με τα κτίρια που χάνονται, τον αρχαιολογικό χώρο που δεν συγκινεί και βέβαια οι συνέχειες του θαλασσίου μετώπου πέρα από το Καραμπουρνάκι από τη μία και την Μίκρα από την άλλη. 

Αυτή λοιπόν η αυτονόητη ενιαία ανάπτυξη της περιοχής, που θα έπρεπε να λειτουργεί ως ευλογία ελεύθερου χώρου για την Θεσσαλονίκη, παραμένει 

δύσκολος γρίφος ή δουλειά που αποφεύγεται από όσους επιθυμούν να άρχουν τοπικά, περιφερειακά και εθνικά. Τα τελευταία δύο χρόνια βρίσκεται σε εξέλιξη από την Περιφέρεια το Ειδικό Χωρικό Σχέδιο για τον Θερμαϊκό των 55 χιλιομέτρων, που χαιρετίσαμε όλοι ως μια, επιτέλους, ελπίδα της αυτονόητης μέριμνας για την περιοχή. Αλλά, το Περιφερειακό, δεν αγγίζει τα σημεία που ανήκουν σε άλλους φορείς (από πού άραγε τα κληρονόμησαν;). Μιλά για ενιαία ανάπτυξη αλλά όχι για την πλαζ, όχι για την μαρίνα, όχι για το Παναγία, όχι για το Παλατάκι. Σε αυτές τις συνθήκες, πριν από έναν χρόνο, το ΤΑΙΠΕΔ συνέταξε ΣΜΠΕ (Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων-επιβεβλημένη από Ευρωπαϊκή Οδηγία που αναγκαστικά και δυσφορώντας ακολουθούμε) και την έθεσε σε διαβούλευση. Το σχέδιο περιλαμβάνει αναβάθμιση των εγκαταστάσεων, κτιριακές υποδομές εξυπηρέτησης του τουριστικού λιμένα αλλά και μπαρ, καφέ, ξενοδοχείο και κατοικίες, κυριολεκτικά, μέσα στη θάλασσα. 

Ο Δήμος Καλαμαριάς συμφώνησε στην αρχή της διαμόρφωσης συγχρονων εγκαταστάσεων μαρίνας, κατέθεσε τις επιμέρους παρατηρήσεις του αλλά διαφώνησε (αν δεν κάνω λάθος ομόθυμα) με τα ξενοδοχεία, τα σπίτια και την αυξημένη δόμηση. Πέρασε ένας χρόνος, κατά τον οποίο ουδείς έμαθε τη συνέχεια αυτής της «δημοκρατικής διαδικασίας» (ήταν και έτος πανδημίας) και ξαφνικά, πριν λίγες μέρες με την πανδημία ακόμα σε εξέλιξη, δημοσίευσε την προκήρυξη, με τη συμπερίληψη ξενοδοχείων και κατοικιών. Για ποιον λόγο έγινε η διαβούλευση, παραμένει άγνωστο. Να ληφθεί υπόψη ότι την ΣΜΠΕ πρέπει να ακολουθήσει σχετικό Προεδρικό Διάταγμα, το οποίο, δεν έχει εκδοθεί. Τι λοιπόν να πρωτο-επισημάνουμε; Το αντιδεοντολογικό, πιθανόν και παράνομο, της προκήρυξης, πριν την έκδοση Προεδρικού Διατάγματος; Την απουσία οποιουδήποτε στοιχείου οικονομικής εκτίμησης αποδόσεων των σχεδίων που προτείνει; Τον παραλογισμό να χωροθετούνται τόσες πολλές εγκαταστάσεις με μοναδική πρόσβαση τις δύο καταβάσεις, που δεν αρκούν ούτε για τις σημερινές ανάγκες; Την υποτιθέμενη πρόνοια μετεγκατάστασης των αλιέων σε ένα αλιευτικό καταφύγιο που χρόνια συζητείται αλλά δεν έχει συμπεριληφθεί σε κανέναν προγραμματισμό; 

Με το μάτι ενός μη ειδικού, θα μπορούσα να γράφω σελίδες παρατηρήσεων, καθώς, τα περισσότερα από όσα αναφέρονται και στην ΣΜΠΕ και στην προκήρυξη είναι γενικόλογα και στερούνται οικονομικών στοιχείων, κυκλοφοριακών ρυθμίσεων και συνυπολογισμού της ιστορικής αξίας της περιοχής. Να σημειωθεί ότι στον ευρύτερο χώρο είναι τα Απολυμαντήρια της προσφυγιάς, τα καταφύγια του πολέμου, τα ίχνη από τις προσφυγικές σκάλες, το εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής, που φέρει μεγάλο φορτίο συναισθήματος για την περιοχή. ( Ενώ δεσμεύονται ότι θα διατηρηθεί, σε κάποιο σημείο αναφέρεται ότι μπορεί να μετακινηθεί…). Να καταθέσω ωστόσο δύο ερωτήσεις που δεν αφορούν επιμέρους θέματα αλλά σχετίζονται με την μεγάλη εικόνα και την πρωτογενή επιθυμία. Πρώτον, μήπως και το Παλατάκι προορίζεται για ξενοδοχείο; Μήπως και η Παναγία; Και εάν ναι, τι εξυπηρετούν και πως θα επιβιώσουν τρία ξενοδοχεία παρά θιν αλός; Και, προχωρώντας ανάποδα, γυρνώ στο ερώτημα βάσης: γιατί επιθυμούμε μια σύγχρονη μαρίνα; Αν την χρειαζόμαστε γιατί είναι ντροπή να συνεχίζεται η εγκατάλειψη αλλά και γιατί υπάρχει ζήτηση ελλιμενισμού, όπως αορίστως αναφέρεται στην μελέτη που παραπέμπει σε βιβλιογραφία (!!), γιατί πρέπει να βαρύνουμε με ανοικοδόμηση την περιοχή, αλλάζοντας τον χαρακτήρα της; Εάν, όπως υπονοεί η μελέτη, οι χερσαίες (οικονομικές) αποδόσεις είναι 

μεγαλύτερες (για ποιόν;) από τις θαλάσσιες, γιατί χρειαζόμαστε τρείς μαρίνες στον Θερμαϊκό, όπως σχεδιάζεται ευρύτερα; ( Αρετσού, Πυλαία, Ποσειδώνιο). Μήπως η Αρετσού γίνει υπόδειγμα θαλάσσιας ανοικοδόμησης και για άλλα σημεία του Θερμαϊκού; Προσωπικά πιστεύω ότι δεν θα γίνει τίποτα. Αλλά, ήρθε (και πέρασε) η ώρα να αναληφθούν ευθύνες. Από Δήμο, Περιφέρεια, Κυβέρνηση, Κόμματα. Εάν πραγματικά δεν επιδιώκουμε άλλη μία κατάθεση της οργής των περιοίκων και την απόσυρση οποιασδήποτε παρέμβασης, ας αξιοποιηθεί ως ευκαιρία αυτή η τεχνικά ελλιπής, χωροταξικά και αναπτυξιακά αποσπασματική και δημοκρατικά απαράδεκτη προκήρυξη και ΑΣ ΜΙΛΗΣΟΥΜΕ ΟΛΟΙ ΜΕ ΑΝΟΙΧΤΑ ΧΑΡΤΙΑ, ΤΙ ΘΕΛΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ. 

ΥΓ: Επειδή το Δημόσιο είναι αναποτελεσματικό και «δεν μπορεί να είναι επιχειρηματίας» και επειδή είχαμε ανάγκη να βρούμε γρήγορα χρήματα για να αποπληρώσουμε τα χρέη μας, η περιοχή παραχωρήθηκε στο ΤΑΙΠΕΔ το 2012. Ουδείς φρόντισε για την κατάντια των λιμενικών εγκαταστάσεων μέχρι σήμερα. Αισίως, παρήλθε άλλη μία «αποτελεσματική» δεκαετία ανάπτυξης… 

ΑΠΟ ΤΟ ΓΚΡΙ ΣΤΟ ΠΡΑΣΙΝΟ 

Διαβάζω με ενδιαφέρον κάθε προσέγγιση, κάθε κριτική σχετική με αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς, ιδιαιτέρως για αυτούς που αφορούν σε αναπλάσεις δημοσίων χώρων. Πρόσφατη περίπτωση για τα καθ ημάς, το πρώτο βραβείο για την Πλατεία Αριστοτέλους στην Θεσσαλονίκη αλλά και οι σχετικές με τον Μεγάλο Περίπατο και την πολύπαθη Ομόνοια της Αθήνας. Έλκομαι από την περίτεχνη γλωσσικά και, συχνά, πλούσια εννοιολογικά περιγραφή μιας αρχιτεκτονικής ιδέας, από την αποκάλυψη του υπόβαθρου ενός σχεδιασμού, από την ένταξη μιας υπόθεσης σε μια οικογένεια κατασκευαστικών εφαρμογών που καθιερώνονται ως Σχολές. Να σημειωθεί, ωστόσο, ότι πολλές από αυτές τις Σχολές, έχουν αποδομηθεί, καθώς, υποτίμησαν, τη σημαντικότερη παράμετρο της ίδιας της αναγκαιότητας του σχεδιασμού, που είναι η λειτουργικότητα και το ανθρώπινο μέγεθος. Το παρόν σημείωμα δεν φιλοδοξεί να αγγίξει τα θέματα που αφορούν στο Κίνημα του Μοντερνισμού και την, εδώ και δεκαετίες, κριτική που ασκείται από ειδικούς και κοινό. Για κτίρια- μνημεία αυτοαναφορικότητας, άλλα που, στην ανάγκη της φουτουριστικής τους σχεδιαστικής αφετηρίας, έχουν ανάγκη επισκευών πριν ξεκινήσει η λειτουργία τους, που αδιαφορούν για το περιβάλλον και δεν συνομιλούν παρά μόνον με τον εαυτό τους. Στην Ελλάδα έχουμε την ευτυχία-ατυχία να μην οικοδομούνται πολλά δημόσια κτίρια αξιώσεων και γιαυτό η συζήτησή μας έχει να κάνει περισσότερο με την απουσία σχεδιασμού και όχι με την ποιότητά του. Παρόλα αυτά, οι ανάγκες, όχι τόσο για δημόσια κτίρια παρά για δημόσιο χώρο (πάρκα,πλατείες, πεζοδρομήσεις), είναι πολύ μεγάλες και όλο και προκύπτουν ευκαιρίες χρηματοδοτήσεων, κατασκευαστικές ιδέες, διαγωνισμοί και έργα. Στην αρχή περιβάλλονται με μια αχλύ πρωτοποριακής σύλληψης, στη συνέχεια δοκιμάζονται με θετικές και αρνητικές κρίσεις στην πράξη και ύστερα, εφόσον δεν ενοχλούν την κυκλοφορία αυτοκινήτων, ουδείς μιλά γιαυτά. Παράδειγμα, ένα από τα ελάχιστα έργα στα Άνω Λαδάδικα που έγινε πριν χρόνια, στο πλαίσιο μάλιστα της «Βιοκλιματικής αναβάθμισης» της περιοχής. Προσπερνώ τον αμφιλεγόμενης αισθητικής φουτουριστικό σχεδιασμό και τις κακοτεχνίες. Προσπερνώ ακόμα και την παράξενη φιλοδοξία μείωσης της τοπικής θερμοκρασίας στα δύο μέτρα, με τη χρήση ανεμιστήρων και μάλιστα σε σημεία από τα οποία δεν περνά κανείς. Στέκομαι στην απόλυτη έλλειψη πρασίνου στην παρέμβαση. Θεραπεία του γκρι με ένα άλλο γκρι. Αυτή η λογική δεν διακατέχει μόνον αρχιτέκτονες. Έχει διαποτίσει κάθε προκήρυξη, κάθε δυνατότητα διαμόρφωσης δημόσιου χώρου. Μόλις προκύψει μια δυνατότητα, αρχίζουμε με την «αναγκαιότητα» κτιρίων πολλαπλών χρήσεων(sic), πολιτιστικών κέντρων (χωρίς να ενδιαφερόμαστε για την ίδια την καλλιτεχνική παραγωγή), όρων δόμησης, πλακοστρώσεων και στο εναπομείναν εμβαδόν, δεχόμαστε και πράσινο. Συνήθως χθαμαλό. Συλλαμβάνουμε τα μηνύματα των καιρών με μεγάλη καθυστέρηση. Οι ελεύθεροι χώροι δεν έχουν ανάγκη Χωρικών Σχεδίων αλλά πρασινίσματος. Σε όλη την Ευρώπη φυτεύουν δένδρα. Στο Παρίσι σχεδιάζουν μέχρι το 2024 να έχουν 10 αστικά δάση, ενώ, δενδροφυτεύεται και αλλάζει όψη η εμβληματική λεωφόρος Champs Elysees. Στην Βαρκελώνη ενώνονται ολόκληρα οικοδομικά τετράγωνα με το σχέδιο των Superblocks , προκειμένου να αποδοθούν οι δρόμοι στους κατοίκους τους. Σε μια από τις πιο γνωστές γειτονιές της Κοπεγχάγης, στο Osterbro, ξηλώθηκε το 18% της ασφάλτου που δεν ήταν 

χρήσιμο για τους κατοίκους. Η Θεσσαλονίκη πρέπει άμεσα να πρασινίσει. Δεν υπάρχει καμία μεγαλύτερη προτεραιότητα για την αναβάθμιση και του αστικού τοπίου αλλά κυρίως της ίδιας μας της ζωής. Το γκρι πρέπει, χθες, να αλλάξει με πράσινο. 

ΠΡΑΣΙΝΟ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ 

Μόλις που άρχισε στη χώρα μια δημόσια συζήτηση σχετικά με τα «αστικά δάση», που, σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις δημιουργούνται, ως αναγκαία για την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής αλλά και για την περιβόητη «ανθεκτικότητα» των άστεων στις κλιματικές αλλαγές. Η διαφορά τους από τα γνωστά μας πάρκα, όσο είναι και αυτά γνωστά στο ελληνικό τσιμεντένιο τοπίο, είναι ότι σημαντικό τους τμήμα δεν είναι προσβάσιμο, καθώς η βλάστηση είναι πυκνή και ο στόχος είναι να αναπτύσσεται χωρίς την ανθρώπινη παρέμβαση. Τέτοια δάση λοιπόν ετοιμάζονται για τη γαλλική πρωτεύουσα. Όπως και στην Βαρκελώνη και σε κάθε πόλη και χώρα που σέβεται τους κατοίκους της, έτσι και στο Παρίσι, όλα, καταρχάς, προτείνονται, με λεπτομέρειες χρονοδιαγραμμάτων, στο διαδίκτυο και ακολουθεί ουσιαστική διαβούλευση με τους πολίτες. Για να ενσωματωθούν σημαντικές ιδέες, να καταγραφούν ανάγκες που δεν έχουν προβλεφθεί αλλά και για να γίνει κτήμα και προσωπική υπόθεση του καθένα η αλλαγή στο αστικό τοπίο. Στην Ελλάδα, παρά τις νομοθετικές προβλέψεις από το 2010, μέσω του open.gov, για την αναγκαία δημόσια διαβούλευση, μάλλον ως θεσμική αγγαρεία αυτή διεξάγεται, όταν διεξάγεται, από τους υπεύθυνους οργανισμούς και άλλες κυβερνητικές δομές. Ο συμμετοχικός σχεδιασμός παραμένει για τη χώρα ζητούμενο. Και βέβαια, εφόσον οι πολίτες δεν εκπαιδεύονται σε αυτόν, είναι λογικό να μην ευαισθητοποιούνται από μία τυχαία αναφορά που μπορεί να εντοπίσουν στο διαδίκτυο. (Αυτό το αναφέρω για αυτούς που διατείνονται ότι ακόμα και στις περιπτώσεις που υπάρχει διαβούλευση, οι έλληνες δεν είναι πρόθυμοι να συμμετέχουν). Έτσι, ο καθείς και ο σχεδιασμός του. Άλλα επεξεργάζεται το ΤΑΙΠΕΔ, άλλα οι Περιφέρειες, άλλα οι Δήμοι, άλλοι διαβουλεύονται, άλλοι δε πάλι όχι. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το θαλάσσιο μέτωπο του Θερμαϊκού, στο Χωρικό Σχέδιο του οποίου, ό,τι δεν ανήκει στο στενό δημόσιο, υπερπηδάται χωρίς την παραμικρή κατεύθυνση αρμολόγησής του σε μια ενιαία στρατηγική, με αποτέλεσμα να διεξάγονται παράλληλοι μονόλογοι. Σε πολλές χώρες της Ευρώπης, όπως το Βέλγιο, η Γαλλία και η Ολλανδία, δημιουργούν μικρά δάση γηγενών φυτώνμε τη μέθοδο Miyawaki (ιάπωνας βοτανολόγος που προώθησε την ιδέα των μικρών δασών με γηγενή είδη, που φυτεύονται «κατά σμήνη». Με τον τρόπο αυτό έχουν, μέχρι σήμερα, δημιουργηθεί χιλιάδες δάση στην Ασία), προσδοκώντας σε πλουσιότερη βιοποικιλότητα και χώρους πρασίνου χωρίς απαιτήσεις ανθρώπινης φροντίδας. Για τη φύτευση και την προστασία του, εργάζονται πολλοί εθελοντές, συμμετέχοντας σε οργανωμένα σχέδια αναβάθμισης του αστικού τοπίου των περιοχών όπου ζουν. Η κοινωνική συμμετοχή έχει αξία από το στάδιο του σχεδιασμού μέχρι τη δημιουργία του μικρού ή μεγαλύτερου άλσους ή αστικού δάσους, οποιασδήποτε μορφής.